Er wordt veel aandacht besteed aan mensen met overgewicht. Overgewicht heeft veel negatieve gevolgen, maar ondervoeding en ondergewicht kunnen ook leiden tot ziektes of soms zelfs erger. Toch hoef je niet per se ondergewicht te hebben om ondervoed te zijn. In deze blog hebben we het over de oorzaken van ondervoeding en de gevolgen.
De oorzaken van ondervoeding zijn in te delen in somatische, functionele, psychische en sociale factoren. Voorbeelden van somatische factoren zijn de ziektetoestand en symptomen/voedingsproblemen als gevolg van ziekte of de behandeling ervan, zoals verminderde smaak, reuk, eetlust, gebitsklachten, slikproblemen, een ontregeling van het honger- en verzadigingsgevoel, een verstoorde vertering en opname in het maagdarmkanaal en bijwerkingen van medicatie.
Voorbeelden van functionele factoren zijn een verminderde mobiliteit, verminderde of geen mogelijkheid om boodschappen te doen en eten te bereiden en vermoeidheid.
Voorbeelden van psychische factoren zijn angst, verdriet en depressie.
Sociale factoren zijn bijvoorbeeld eenzaamheid, geen sociaal netwerk om boodschappen te laten doen en armoede.
Inflammatie is een beschermingsreactie van het lichaam als reactie op een verwonding of een infectie die zich voordoet met de volgende symptomen: roodheid, zwelling, pijn en warm gevoel in dat gebied.
Het refeeding syndroom is een complicatie bij het starten van voeding bij ondervoede patiënten die langdurig (> 3 dagen) geen orale inname hebben gehad.
Om de diagnose ondervoeding te stellen worden er verschillende meetmethoden gebruikt. Voorbeelden zijn de SNAQ, SNAQ-rc en de SNAQ65+. Deze drie methoden werken allemaal op ongeveer dezelfde manier. Het is een hele makkelijke methode om te kijken of iemand ondervoeding heeft. Er worden namelijk eenvoudige vragen gesteld.
Op de afbeelding is een voorbeeld van de SNAQ. Deze wordt vooral in ziekenhuizen gebruikt. Achter alle vragen staan bolletjes. Als er ja wordt geantwoord, dan tel je de bolletjes die erachter staan. Heb je alle drie de vragen gesteld en heb je in totaal 3 bolletjes of meer bij elkaar opgeteld, dan is er sprake van ondervoeding. Heb je 2 bolletjes, dan is er sprake van een risico op ondervoeding en wordt er actie ondernomen om ondervoeding te voorkomen. Bij maar 1 bolletje is er geen sprake van ondervoeding.
Ondervoeding heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid van de patiënt. Onvoldoende voedingsinname en ziekte leiden tot een verminderde spiermassa wat een belangrijk kenmerk is van ondervoeding. Dit veroorzaakt een afname van de conditie en een verminderde hart- en longcapaciteit. Ondervoede mensen hebben een slechtere weerstand, genezen de wonden minder snel, hebben een lagere kwaliteit van leven en een verhoogde mortaliteit. Deze factoren dragen bij aan een langere opnameduur, een minder goede reactie op de medische behandeling (chemotherapie, radiotherapie) en een verhoogd gebruik van medicijnen, wat tot hogere zorgkosten leidt.
Volwassenen hebben voedingsstoffen nodig voor de instandhouding en het functioneren van het lichaam. Voor kinderen is het vooral belangrijk om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen, want zij hebben dat nodig voor de groei (zowel in lengte als in gewicht). Verminderde voedselinname leidt tot verminderde groei. Kinderen zijn vooral in de fasen van hoge groeisnelheid (in de eerste twee levensjaren en tijdens de puberteit) extra gevoelig voor het te weinig voedingsstoffen binnenkrijgen. Niet alleen de lichaamsgroei lijdt daaronder, maar ook de ontwikkeling en de groei van organen en ontwikkeling van de hersenen.
Voor iemand met ondervoeding is de inname van eiwit erg belangrijk. Zoals net is benoemd is het verminderen van de spiermassa een belangrijk kenmerk van ondervoeding. In de blog over eiwitten is verteld dat eiwit de voedingsbron is van spieren. De link is denk ik wel duidelijk… om verlies aan spiermassa zo veel mogelijk te voorkomen, is het van belang om voldoende eiwitten binnen te krijgen. Goede bronnen van eiwitten zijn kip, peulvruchten, noten, vis en zuivel. Een goede tip om makkelijk eiwitten binnen te krijgen, is het drinken van een eiwit shake. Deze kun je gewoon bestellen in de brasserie van Fitland met de keuze uit wel 6 verschillende smaken! Ook voor de sporters zonder ondervoeding een goede tip om na de workout te drinken ;)
Anorexia nervosa betekent eigenlijk het gebrek aan eetlust door een psychische oorzaak. Deze mensen hebben wel honger maar geven hier niet aan toe. Het belangrijkste kenmerk van anorexia is het vertekende beeld van henzelf. Ze vinden zichzelf dik en hebben een extreem verlangen om mager worden. Opmerkelijk is dat de gedachte dik te zijn en de angst om dikker te worden niet verdwijnen bij het vele gewichtsverlies. Integendeel, het toenemende gewichtsverlies lijkt de angst om dik te worden juist te verergeren. De patiënt ontkent de ernst van het gewichtsverlies meestal.
Boulimia nervosa wordt gekenmerkt door eetbuien waarbij in korte tijd een zeer grote hoeveelheid voedsel wordt gegeten, afgewisseld met pogingen om de gevolgen van de eetaanvallen voor het gewicht tegen te gaan. Er worden twee typen onderscheiden, namelijk het purgerende type en het niet-purgerende type. Bij het niet-purgerende type wordt er niet gebraakt of laxeermiddelen gebruikt, maar wordt ander compenserend gedrag voor de eetbuien gebruikt, zoals vasten of extreme lichaamsbeweging.
Er zijn nog meer soorten eetstoornissen, maar dit zijn de meest bekende.
Na al deze blogs wordt wel opgemerkt hoe belangrijk goede voeding is. Zowel te veel als te weinig voeding kan tot negatieve gevolgen leiden. Ook is het belangrijk om elke voedingsstof binnen te krijgen. Als je niet goed weet welke nutriënten in producten zitten, lees dan alle blogs over de macro’s!
Meld je aan voor de nieuwsbrief